آلرژی واکنش سیستم ایمنی بدن است و ھنگامی ایجاد میشود که سیستم ایمنی ماده‌ای را که معمولاً برای بدن بی‌ضرر است اشتباھاً به عنوان ماده‌ای زیان‌آور شناسایی می‌کند و علیه آن وارد عمل میشود.
بدن انسان به طور معمول در مقابل عوامل مضری مانند ویروس‌ھا و باکتری‌ھا از خود دفاع می‌کند. اما گاھی اوقات این دفاع در مقابل مواد بی‌ضرری مانند گردوغبار، کپک‌ھا، یا گرده گیاھان صورت می‌گیرد. سیستم ایمنی بدن در مقابل این مواد واکنش نشان داده و مقدار زیادی پادتن می‌سازد . پادتن مانند اسلحه‌ای به آن‌ھا حمله‌ور میشود تا آن‌ھا را از بین ببرد. ھر پادتن برای ماده ویژه‌ای ساخته میشود و مخصوص ھمان ماده‌ای است که موجب آلرژی میشود. به موادی که واکنش آلرژیک ایجاد می‌کنند، اصطلاحاً آلرژن گفته میشود.
در فرایند دفاع، واسطه‌ھای التھابی شیمیایی مانند ھیستامین، و سایر موادی که از گلبول‌ھای سفید ترشح می‌شوند، موجب ایجاد علائم نامطبوعی می‌شوند. افراد مستعد به آلرژی این علائم را تجربه می‌کنند.
نشانهها و علائم آلرژی
احتمالاً در اطرافتان کسانی را می‌شناسید که با تغییر فصل یا قرار گرفتن در معرض مواد خاص دچار آبریزش بینی، عطسه یا سرفه می‌شوند و چشمانشان اشک‌آلود به‌نظر می‌رسد. افراد مختلف نشانه‌های مختلفی از آلرژی از خود نشان می‌دهند که می‌تواند ملایم (مثل آبریزش بینی) تا شدید (شوک آنافیلاکسی) باشد. شاید هم خودتان چنین وضعیتی را تجربه کرده باشید. چنین واکنش‌هایی را به اسم آلرژی یا حساسیت می‌شناسیم.
- گرفتگی و احتقان بینی، عطسه، خارش بینی، ترشح از بینی، خارش گوش‌ھا یا سقف دھان
- التھاب ملتحمه چشم، که چشم‌ھا قرمز و مرطوب به نظر می‌رسند و گاھی ترشح و خارش دارند
- التھاب‌ھای پوستی، که نواحی از پوست خشک، قرمز و خارش دار میشود
- کھیر، ضایعات خارش‌دار پوست
- التھاب تماسی پوست، در اثر تماس با ماده به خصوصی، تحریک و خارش رخ می‌دھد
- آسم، مشکل در تنفس به صورت کوتاه‌شدن نفس، سرفه و خس‌خس سینه روی می‌دھد
معمولاً نشانهها بستگی به جایی از بدن که در معرض عوامل حساسیت‌زا (آلرژن) قرار می‌گیرند دارند. برای مثال، گرده‌های گیاهان از هوا و از طریق بینی وارد مسیر تنفس شده و علائم تنفسی مثل سرفه، خارش، گرفتگی و آبریزش بینی، عطسه و خس خس، خارش و آبریزش از چشم می‌نماید.
آلرژی غذایی شامل خارش گلو، آبریزش بینی، تهوع، استفراغ، شکم درد و اسهال میشود. آلرژی پوستی نیز شامل ضایعات پوستی، خارش، کهیر، جوش، تاول، سرخی پوست و … میشود.
چگونه آلرژی را درمان کنیم؟
برای درمان و کنترل آلرژی از انواع آنتی‌هیستامین‌ها استفاده میشود. پزشکان آنتی‌هیستامین‌ها را بنا به نوع آلرژی در بیشتر موارد به‌صورت خوراکی یا تنفسی تجویز می‌کنند.
گاهی بر مبنای تشخیص پزشک ممکن است بیمار دارو را به‌صورت تزریقی دریافت کند.
داروهای کنترل آلرژی
با رعایت نکات کاهش علائم حساسیت، به مرور زمان علائم آلرژی در اکثر افراد کاهش میابد. اما اگر این علائم پایدار باشند، مصرف داروهای کنترل آلرژی می‌توانند سودمند باشند. البته قبل از مصرف هر دارویی با پزشک خود مشورت کنید. اگرچه مصرف برخی از داروهای آلرژی برای کودکان بالای ۶ ماه بلامانع است ولی حتما نکات معرفی شده در بروشور دارو را مطالعه کنید.
عوارض آلرژی
آلرژی همیشه هم بی‌خطر نیست و گاهی می‌تواند زندگی فرد را تهدید کند.
آنافیلاکسی: اگر شما مبتلا به حساسیت شدید هستید، پس می‌توانید در خطر این واکنش شدید آلرژیکی باشید. آنافیلاکسی می‌تواند باعث، کهیر زدن و خارش در تمام بدن، تنگی نفس و یا خس خس، خشن شدن صدا و یا گرفتگی گلو و یا احساس سوزش و خارش در دست‌ها، پا، لب‌ها و یا پوست سر شود. این وضعیت خطرناک بوده و می‌بایست سریعا به پزشک مراجعه نمود.
انواع دیگر آلرژی: ابتلا به یکی از انواع آلرژی خطر ابتلا به سایر انواع آلرژی را افزایش می‌دهد. افرادی که یکی از انواع آلرژی یا حساسیت را تجربه کرده‌اند، احتمال دارد به سایر آلرژی‌ها هم مبتلا شوند. از طرفی خطر ابتلا به آسم، سینوزیت و عفونت ریه در این افراد بیشتر است.
آسم: اگر شما آلرژی دارید، خطر ابتلای شما به بیماری آسم بیشتر از سایر افراد است.
اگزما، سینوس و عفونت ریه و گوش‌ها: افراد مبتلا به آلرژی ممکن است دچار هریک از این شرایط و مشکلات شوند.
آزمایش آلرژی
آزمایش آلرژی معمولاً تشخیصی است ، به این معنی که پس از اینکه فردی علائم واکنش آلرژیک را نشان دهد، انجام می شود. با مرور علائم ، پزشک یا متخصص آلرژی می تواند آزمایش های آلرژن ها را تجویز کند.
انواع آزمایش های آلرژی
آزمایش خون و پوست روش های استاندارد تشخیص حساسیت های احتمالی است.
Allergen specific immunoglobulin E (IgE) : رایج ترین آزمایش آلرژی خون IgE است. نوعی پروتئین است که به عنوان آنتی بادی شناخته می شود و با واکنش های آلرژیک مرتبط است.
انواع خاصی از IgE مربوط به آلرژن های خاص است و سطوح بالا می تواند نشان دهنده حساسیت احتمالی باشد.
آزمایش خراش پوست رایج ترین تست پوستی حساسیت است. در این تست یک قطره کوچک از یک آلرژن بالقوه بر روی پوست فرد قرار داده و توسط سوزن نازکی آنرا داخل زیر پوست می رسانند.
آزمایش داخل پوستی مشابه این آزمایش است اما از سوزن بزرگتری برای تزریق ماده ی آلرژن در عمق پوست استفاده می شود.
انواع دیگر آزمایش های خون عبارتند از:
Total IgE testing: این آزمایش شمارش کلی IgE را انجام داده اما IgE برای آلرژن خاصی را گزاش نمی کند.
در نتیجه، معمولا از این تست برای آلرژی استفاده نمی شود.
Complete blood count (CBC): آزمایش CBC میزان گلبول های مختلف خون ، از جمله ائوزینوفیل ها (نوعی گلبول سفید خون) را که ممکن است در افراد مبتلا به آلرژی افزایش یابد ، اندازه گیری می کند.
Histamine and tryptase: سطوح بالای این موارد در خون می تواند نشان دهنده یک واکنش آلرژیک شدید فعال از جمله آنافیلاکسی باشد که می تواند زندگی را تهدید کند.
نوع دیگری از آزمایش های پوستی ، آزمایش patch نامیده می شود.
این آزمایش شامل استفاده از آلرژن احتمالی روی پوست ، پوشاندن ناحیه با وصله و بررسی در فواصل مختلف در طول چند روز است.
آزمایش patch: با تست های خراش و داخل پوستی متفاوت است زیرا پوست را خراش نمی دهد. بیشتر در مواردی استفاده می شود که فردی دارای نوعی بیماری پوستی به نام درماتیت است که کندتر از سایر واکنش های آلرژیک ایجاد می شود.
تشخیص آلرژی (حساسیت)
بسیاری از افراد آلرژی را به صورت ژنتیکی از والدین خود به ارث می‌برند، گرچه هرکسی می‌تواند با قرار‌گرفتن در معرض آلرژن‌ها دچار حساسیت شود. اگر یکی از والدین آلرژی داشته باشد کودک به احتمال ۵۰ درصد مبتلا میشود. در مواردی که هم پدر و هم مادر آلرژی داشته باشند، فرد تا ۷۵ درصد احتمال ابتلا به آلرژی را دارد. به همین دلیل برای تشخیص آلرژی لازم است پزشک تاریخچه‌‌ی خانوادگی و نحوه‌ی زندگی را بررسی کند. برای تشخیص دقیق‌تر و درمان آلرژی لازم است آزمایش‌های خاصی مثل تست پوستی آلرژی یا آزمایش خون انجام شود. همچنین با دانستن علائم، طول مدت علائم، عوامل ایجادکننده و اطلاعات بیشتر تشخیصی آلرژی راحت‌تر میشود.